အနိစၥ

အနိစၥ anicca or impermanence or inconstant သည္ မၿမဲျခင္းသဘာဝကို ေခၚသည္။ အနိစၥ(မၿမဲမရွိျခင္း non-existence or non-selfhood)၊ ဒုကၡ(ဆင္းရဲျခင္း dukkha or suffering or unsatisfactoriness)၊ အနတၱ(ငါ၏ခႏၶာကိုယ္မဟုတ္) အနိစၥဆိုတာ ပရမတၳ(တကယ့္အမွန္တရား)တရား ျဖစ္ပါတယ္။ ဗုဒၶဘာသာရဲ႕ အေရးႀကီးတဲ့ ေဒသနာျဖစ္ေနေတာ့ နားလည္ဖို႔ ခက္ေပမယ့္ နားလည္ေအာင္ ႀကိဳးစားရမယ့္တရားလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီတရားကိုနားလည္သေဘာေပါက္တယ္ဆို ရင္ နားလည္တဲ့အတိုင္းအတာနဲ႕ အညီအမွ် ခ်မ္းသာသုခ ရရွိနိုင္ပါတယ္။

အနိစၥဆိုတဲ့ စကားဟာ အဓိပၸာယ္ ေလးနက္ေပမယ့္ ျမန္မာေတြနဲ႕ ရင္းႏွီးၿပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။ အနိစၥရဲ႕ အေျခခံက်တဲ့ အဓိပၸာယ္ကို သက္ရွိသက္မဲ့ အရာအားလုံး အၿမဲမျပတ္ ျဖစ္လိုက္ခ်ဳပ္လိုက္ တေ႐ြ႕ေ႐ြ႕ ေျပာင္းလဲေနျခင္းလို႔ဖြင့္ဆိုနိုင္ပါတယ္။ ေဖာက္ျပန္ ေျပာင္းလဲ တတ္တဲ့သေဘာ၊ အေၾကာင္းတိုက္ဆိုင္လို႔ ျဖစ္ေပၚလာၿပီး အေၾကာင္း မညီၫြတ္ ေတာ့ပ်က္သုဥ္းသြားတဲ့အခါ ဘာရယ္လို႔ လက္ဆုပ္လက္ကိုင္ ျပစရာမရွိ တဲ့သေဘာ၊ အခိုက္အတန႔္သာ တည္ၿမဲေနနိုင္တဲ့သေဘာ၊ ျဖစ္ၿပီးပ်က္တတ္တဲ့ သေဘာ၊ အခ်ိန္ၾကာၾကာ ျဖစ္တည္မေနနိုင္တဲ့သေဘာေတြကို အနိစၥလို႔ ေခၚပါ တယ္။

အသက္ရွင္ရာကေန ေသဆုံးသြားတာမ်ိဳး၊ ပစၥည္းတစ္ခု အေကာင္းပကတိ ကေနကြဲပ်က္သြားတာမ်ိဳး အေကာင္းဘက္ကေန အဆိုးဘက္ ေျပာင္းလဲသြားတာ တစ္ခုတည္းကိုပဲ အနိစၥလို႔ေခၚရတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘဝသစ္ တစ္ခု ေမြးဖြားျဖစ္ တည္လာတာမ်ိဳး၊ အပ်က္ အစီးကို ျပန္လည္ျပင္ဆင္နိုင္တာမ်ိဳး ေတြဟာလည္း ေ႐ြ႕ရွားေျပာင္းလဲမႈ အမ်ိဳးအစားေတြ ျဖစ္ေနေတာ့အနိစၥသေဘာေတြပါပဲ။ အရွင္းဆုံး ေျပာရရင္ သက္ရွိသက္မဲ့ အရာရာဟာ အနိစၥပါပဲ။ ဒီသေဘာကိုပဲ ဘုရားရွင္က သေဗၺ သခၤါရာ အနိစၥာ လို႔ ေဟာေတာ္မူခဲ့ပါတယ္။ သခၤါရတရား အားလုံးဟာ အနိစၥ သေဘာေတြျဖစ္တယ္လို႔ဆိုလိုတာပါ။

သခၤါရဆိုတာကေတာ့ အျပဳျပင္ခံတရားေတြ၊ ဖန္တီးထားတဲ့ အရာေတြျဖစ္ ပါတယ္။ ကံတရားက ဖန္တီးလိုက္တဲ့ ဘဝအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ လူဖန္တီးတဲ့အရာ၊ ဥတုေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ အရာေတြဟာ သခၤါရတရားေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြဟာ အနိစၥတရားေတြသာျဖစ္ပါတယ္။ ကံဖန္တီးတဲ့ ဘဝဟာ အၿမဲမျပတ္ ေျပာင္လဲေ႐ြ႕ ရွားေနပါတယ္။ ႏုပ်ိဳရာကေနအိုမင္းလာပါတယ္။ အဆင္ေျပရာကေန အဆင္မေျပ တဲ့ဘက္ ေျပာင္းလဲတာလဲ ရွိပါတယ္။ ငိုရာကေနၿပဳံးရတာလဲရွိပါတယ္။ ဆုံလိုက္ကြဲ လိုက္၊ ေပ်ာ္လိုက္ ငိုလိုက္၊ ေအာင္လိုက္ ရႈံးလိုက္ အၿမဲပဲေျပာင္းလဲေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာစကားမွာေတာ့ ကြယ္လြန္အနိစၥေရာက္တယ္ဆိုၿပီး အနိစၥကို ေသျခင္းတရားအျဖစ္ပဲ အမ်ားအားျဖင့္ ရည္ၫြန္းေလ့ရွိၾကပါတယ္။ (အားလုံကိုမ ေျပာဆိုပါဘူး)။ အနိစၥသေဘာ ကိစၥေခ်ာလို႔လည္း နေဘကာရန္နဲ႕ စာသံပါပါေျပာ ေလ့ရွိၾကပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ အနိစၥဆိုတာ ေသျခင္းတရား တစ္ခုတည္းကိုပဲ ဆိုလိုတာ မဟုတ္ဘူးလို႔နားလည္ၾကရပါမယ္။ မတည္ၿမဲတဲ့ အနိစၥ သေဘာကို သိထားတယ္ဆိုရင္ ကိုယ္ေရာစိတ္ပါ သက္သာရာ ရနိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္ဆင္းရဲ၊ စိတ္ဆင္းရဲ ျဖစ္ရတာဟာ အဆိုးေလာဓံ အဆင္မေျပမႈေတြနဲ႕ႀကဳံေတြ႕ရတဲ့အတြက္ ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ အဆိုးေလာကဓံ ဆိုတာဟာလည္း ဘဝဖြဲ႕စည္းမႈ အစိတ္ အပိုင္းမ်ားစြာထဲက တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းသာ ျဖစ္ေနေတာ့ သူလည္းအနိစၥပဲ၊ ၾကာရွည္ မတည္နိုင္ဘူးလို႔သေဘာပိုက္လိုက္နိုင္ရင္ သက္သာရာ ရနိုင္ပါတယ္။ တစ္မ်ိဳးေျပာ ရရင္ ဒုကၡေရာက္ရတယ္၊ ကိုယ္စိတ္ ဆင္းရဲရတယ္ဆိုတဲ့ (ဒုကၡသစၥာ)ဟာ မသိမႈ (အဝိဇၨာ)ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာရတာပါ။

ထို႔ေၾကာင့္ သိမႈ(ဝိဇၨာ) ျဖစ္ေအာင္ေနထိုင္က်င့္ႀကံသြားရပါမယ္။ ယခုစာေရး ေနေသာသူသည္ အၿမဲတမ္း မျပတ္ေရးနိုင္ေနမည္မဟုတ္ပါ။ စာဖတ္ေနေသာသူ သည္လည္း အၿမဲဖတ္ေနနိုင္မည္မဟုတ္ေပ။ ထိုသို႔မၿမဲေသာ သေဘာကို ပင္သိေန ရပါမည္။ ထိုသေဘာသည္ပင္ အနိစၥျဖစ္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအရာ တစ္ခုကိုတင္ျပ ပါရေစ။ မုန္တိုင္းဒဏ္ေၾကာင့္ ပ်က္စီးသြားရေသာ အရာမ်ား၊ သတၱဝါမ်ားသည္ လည္း အနိစၥတရားပင္ျဖစ္ပါတယ္။ ယခုအခ်ိန္မွာ မပ်က္စီးနိုင္ဘူးဟု ထင္ထား ေသာ္လည္း ပ်က္စီးသြားၾကေသာအခါ မ်ားစြာပူးေဆြးေသာက ေရာက္ၾကရပါ တယ္။ (မိမိတို႔သည္လည္း အခ်ိန္မေ႐ြး၊ ေနရာမေ႐ြး ပ်က္စီးသြားနိုင္သည္ကို သတိသံေဝဂရၾကပါေစ)။ တကယ္ေတာ့ မိမိသည္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ တရားတို႔ေပၚ တြင္ ဉာဏ္ႏွင့္ယွဥ္ေသာ အသိျဖင့္ သိၿပီး၊ ပ်က္စီးသြားေသာ အရာမ်ားေပၚတြင္ တဏွာႏွင့္ ယွဥ္ေသာစိတ္ႏွင့္ ပူေဆြးေသာက မျဖစ္ရန္ အနိစၥတရားကို သိေနဖို႔လို အပ္ပါတယ္။ ဤသို႔ျဖင့္ အနိစၥသဘာဝကို ဘာမွမသိလိုက္ဘဲ အနိစၥဒဏ္ခ်က္ကို ဘုမသိဘမသိေခါင္းငုံ႕ခံေနရတာမ်ိဳး၊ ဘဝအဆက္ဆက္ ဒုကၡသံသရာ လည္ေနရ တာမ်ိဳး မျဖစ္ရေအာင္ဒုကၡဇာတ္သိမ္းသည္အထိ အနိစၥသဘာဝကို ကိုယ့္ဉာဏ္အ ေလ်ာက္ သုံးသပ္ဆင္ျခင္သင့္ပါတယ္။ “ဓမၼာသုညာ အေတၱနဝါ အတၱနေယနဝါ” ~~ ဓမၼာ= ဓမၼာ႐ုံျဖစ္ပ်က္တရားတို႔သည္၊ အေတၱနဝါ= ငါဟုဆိုအပ္ေသာ အတၱဒိ႒ိမွ လည္းေကာင္း၊ အတၱနေယနဝါ= ငါ့ဥစၥာဟုဆိုအပ္ေသာ တဏွာမွ လည္းေကာင္း၊ သုညာ= ဆိတ္သုဥ္းကုန္၏။

၁။ မစင္ပမာ ငါ့ခႏၶာကား ဘယ္ခါမစဲ ပ်က္လွ်က္ဆဲမို႔ အၿမဲတရား ရႈမွတ္ပြားသည္။ ေဩာ္ (အနိစၥ ပါတကား)

၂။ ၃၂-ျဖာ ငါ့ခႏၶာကား ခ်မ္းသာကင္းေဝး ဒုကၡေဘးမို႔ ဝဋ္ေႂကြးတရား ရႈမွတ္ပြားသည္။ ေဩာ္ (ဒုကၡ ပါတကား)

၃။ ၄၂-ျဖာ ငါ့ခႏၶာကား ေရာဂါေဘးဆိုး အမ်ိဳးမ်ိဳးကို လိုစိုးမပိုင္ တားမနိုင္မို႔ မဆိုင္တရား ရႈမွတ္ပြားသည္။ ေဩာ္ (အနတၱ ပါတကား)

မွတ္ခ်က္ = ေက်းဇူးေတာ္ရွင္ဓမၼေစတီဆရာေတာ္ ဦးေကာသလႅ အဘိဓမၼာစာေပမွေရးသားတင္ျပပါသည္။

ဉာဏ္ရရွိလာနိုင္တယ္။
   ဗုဒၶ ၏ ဗုဒၶဝါဒ (အရွင္ေကာဝိဒ(ေယာ))
အက်ိဳးႀကီးေသာ သညာ(၇)မ်ိဳး ရဟန္းတို႔ ဤမွတ္သားမႈ သညာခုႏွစ္မ်ိဳးတို႔ကို ပြားမ်ားအပ္၊ ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာ ျပဳအပ္ကုန္သည္ရွိေသာ္ အက်ိဳးအာနိသင္ ႀကီးမားကုန္၏။ နိဗၺာန္လွ်င္ တည္ရာရွိကုန္၏။ နိဗၺာန္လွ်င္ အဆုံးရွိကုန္၏။ အဘယ္(၇)မ်ိဳးတို႔နည္းဟူမူ - (၁) မတင့္တယ္ဟု မွတ္သားမႈ အသုဘသညာ (၂) ေသျခင္း၌မွတ္သားမႈ မရဏသညာ (၃) စားဖြယ္၌ ႐ြံစရာဟု မွတ္သားမႈ အာဟာေရပဋိကူလသညာ (၄) ေလာကအားလုံး၌ မေမြ႕ေလ်ာ္ဖြယ္ဟု မွတ္သားမႈ သဗၺေလာေက အနဘိရတိသညာ (၅) မၿမဲဟုမွတ္သားမႈ အနိစၥသညာ (၆) မၿမဲမႈ၌ ဆင္းရဲဟု မွတ္သားမႈ အနိေစၥ ဒုကၡသညာ (၇) ဆင္းရဲျခင္း၌ အစိုးမရ အနတၱဟု မွတ္သားမႈ ဒုေကၡ အနတၱသညာ တို႔တည္း။ (သတၱကနိပါတ္၊ မဟာယညဝဂ္၊ ပထမသညာ သုတ္)

           ေဒါက္တာမင္းတင္မြန္ ေရး ဖားေအာက္ေတာရမိတ္ဆက္ မွ သစ္သီးဆရာေတာ္၏
အနႏၲစၾကဝဠာ သတၱဝါတို႔အား ေမတၱာပို႔

အထက္သို႔ အဘဂ္တိုင္ေအာင္၊ ေအာက္သို႔ အဝီစိတိုင္ေအာင္ ထက္ဝန္းက်င္မွ အနႏၲစၾကဝဠာေျမ၌ က်က္စားၾကကုန္ေသာ အၾကင္သတၱဝါတို႔သည္ ရွိ၏။ ထိုသတၱဝါတို႔သည္ (ခ်မ္းသာၾကပါေစကုန္သတည္း)၂ အထက္သို႔ အဘဂ္တိုင္ေအာင္၊ ေအာက္သို႔ အဝီစိတိုင္ေအာင္ ထက္ဝန္းက်င္မွ အနႏၲစၾကဝဠာေရ၌ က်က္စားၾကကုန္ေသာ အၾကင္သတၱဝါတို႔သည္ ရွိ၏။ ထိုသတၱဝါတို႔သည္ (ခ်မ္းသာၾကပါေစကုန္သတည္း)၂ အထက္သို႔ အဘဂ္တိုင္ေအာင္၊ ေအာက္သို႔ အဝီစိတိုင္ေအာင္ ထက္ဝန္းက်င္မွ အနႏၲစၾကဝဠာေကာင္းကင္၌ က်က္စားၾကကုန္ေသာ အၾကင္သတၱဝါတို႔သည္ ရွိ၏။ ထိုသတၱဝါတို႔သည္ (ခ်မ္းသာၾကပါေစကုန္သတည္း)၂

           သစ္သီးဆရာေတာ္၏
၁။ နာမ႐ူပ ပရိေစၦဒဉာဏ္ ပြားနည္း

   ေဖာက္ျပန္တတ္ေသာ သေဘာတရားတို႔သည္ ႐ုပ္ေတြသာ ဧကန္ဟုတ္ကုန္ပါတကား။
အာ႐ုံကိုယူတတ္ေသာ သေဘာတရားတို႔သည္ နာမ္ေတြသာ ဧကန္ဟုတ္ကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ငါ ဧကန္ မဟုတ္ကုန္ပါတကား။ (တစ္နည္းကား) မသိတတ္ေသာ သေဘာတရားတို႔သည္ ႐ုပ္ေတြသာ ဧကန္ဟုတ္ကုန္ပါတကား။ သိတတ္ေသာ သေဘာတရားတို႔သည္ နာမ္ေတြသာ ဧကန္ဟုတ္ကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ငါ ဧကန္ မဟုတ္ကုန္ပါတကား။ (နာမ႐ူပ ပရိေစၦဉာဏ္ျဖင့္ သကၠာယဒိ႒ိ ကိုပယ္၏) ၂။ ပစၥယ ပရိဂၢဟဉာဏ္ ပြားနည္း (ငါမရွိ၊ ႐ုပ္နာမ္ေတြသာ ရွိ၏)၃

   ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ အမွန္ကို မသိတတ္ေသာ အဝိဇၨာေၾကာင့္ ျဖစ္ကုန္ပါတကား။
႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ တပ္မက္ေသာ တဏွာေၾကာင့္ ျဖစ္ကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ စြဲလန္းေသာ ဥပါဒါန္ေၾကာင့္ ျဖစ္ကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ကုသိုလ္ကံ၊ အကုသိုလ္ကံေၾကာင့္ ျဖစ္ကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ အဝိဇၨာ၊ တဏွာ၊ ဥပါဒါန္၊ ကံ စေသာ အေၾကာင္းတရားတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ကုန္ပါတကား။


(ငါမရွိ၊ ႐ုပ္နာမ္ေတြသာ ရွိ၏)၃ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ကံေၾကာင့္ ျဖစ္ကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ စိတ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ဥတုေၾကာင့္ ျဖစ္ကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ အာဟာရေၾကာင့္ ျဖစ္ကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ကံ၊ စိတ္၊ ဥတု၊ အာဟာရ စေသာ အေၾကာင္းတရားတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ကုန္ပါတကား။


၃။ သမၼသန ဉာဏ္ပြားနည္း (ငါမရွိ၊ ႐ုပ္နာမ္ေတြသာ ရွိ၏)၃ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ယခုျဖစ္၊ ယခုပ်က္၍ ေနကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ယခုမ်ားစြာျဖစ္၊ ယခုမ်ားစြာပ်က္၍ ေနကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ မေရမတြက္နိုင္ေအာင္ျဖစ္၊ မေရမတြက္နိုင္ေအာင္ပ်က္၍ ေနကုန္ပါတကား။ (အနိစၥသမၼသနဉာဏ္)


(ငါမရွိ၊ ႐ုပ္နာမ္ေတြသာ ရွိ၏)၃ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ယခုဆင္းရဲ၍ ေနကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ယခုမ်ားစြာဆင္းရဲ၍ ေနကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ မေရမတြက္နိုင္ေအာင္ဆင္းရဲ၍ ေနကုန္ပါတကား။ (ဒုကၡသမၼသနဉာဏ္)


(ငါမရွိ၊ ႐ုပ္နာမ္ေတြသာ ရွိ၏)၃ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ယခုအသုံးမက်၍ ေနကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ယခုမ်ားစြာမ်ားစြာအသုံးမက်၍ ေနကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ မေရမတြက္နိုင္ေအာင္အသုံးမက်၍ ေနကုန္ပါတကား။ (အနတၱသမၼသနဉာဏ္) (သမၼသနဉာဏ္ျဖင့္ သမူဟဂါဟ ကို ပယ္၏)


၄။ ဥဒယဗၺယဉာဏ္ပြားနည္း (ငါမရွိ၊ ႐ုပ္နာမ္ေတြသာ ရွိ၏)၃ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ျဖစ္ပ်က္၍ ေနကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ယခုမ်ားစြာျဖစ္ပ်က္၍ ေနကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ မေရမတြက္နိုင္ေအာင္ျဖစ္ပ်က္၍ ေနကုန္ပါတကား။ (ဥဒယဗၺဉာဏ္ျဖင့္ ဥေစၦဒဒိ႒ိ၊ သႆတဒိ႒ိ တို႔ကိုပယ္၏)


၅။ ဘဂၤဉာဏ္ပြားနည္း (ငါမရွိ၊ ႐ုပ္နာမ္ေတြသာ ရွိ၏)၃ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ပ်က္စီး၍ ေနကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ယခုမ်ားစြာပ်က္စီး၍ ေနကုန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ မေရမတြက္နိုင္ေအာင္ပ်က္စီး၍ ေနကုန္ပါတကား။ (ဘဂၤဉာဏ္ျဖင့္ သႆတဒိ႒ိ ကိုပယ္၏)


၆။ ဘယဉာဏ္ပြားနည္း (ငါမရွိ၊ ႐ုပ္နာမ္ေတြသာ ရွိ၏)၃ ပ်က္စီးေသာ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ေၾကာက္မက္ဖြယ္ေဘးရန္ႀကီးပါတကား။ ပ်က္စီးေသာ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ မ်ားစြာေၾကာက္မက္ဖြယ္ေဘးရန္ႀကီးပါတကား။ ပ်က္စီးေသာ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ မေရမတြက္နိုငေအာင္ေၾကာက္မက္ဖြယ္ေဘးရန္ႀကီးပါတကား။ (ဘယဉာဏ္ျဖင့္ အဘယဉာဏ္ကိုပယ္၏)


၇။ အာဒီနဝဉာဏ္ပြားနည္း (ငါမရွိ၊ ႐ုပ္နာမ္ေတြသာ ရွိ၏)၃ ပ်က္စီးေသာ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ အျပစ္စုႀကီးပါတကား။ ပ်က္စီးေသာ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ မ်ားစြာမ်ားစြာအျပစ္စုႀကီးပါတကား။ ပ်က္စီးေသာ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ မေရမတြက္နိုင္ေအာင္အျပစ္စုႀကီးပါတကား။ (အာဒီနဝဉာဏ္ျဖင့္ အႆာဒသညာ ကိုပယ္၏)

၈။ နိဗၺိဒါဉာဏ္ပြားနည္း (ငါမရွိ၊ ႐ုပ္နာမ္ေတြသာ ရွိ၏)၃ ပ်က္စီးေသာ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ၿငီးေငြ႕ဖြယ္ႀကီးပါတကား။ ပ်က္စီးေသာ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ မ်ားစြာၿငီးေငြ႕ဖြယ္ႀကီးပါတကား။ ပ်က္စီးေသာ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ မေရမတြက္နိုင္ေအာင္ၿငီးေငြ႕ဖြယ္ႀကီးပါတကား။ (နိဗၺိဒါဉာဏ္ျဖင့္ သပီတိကတဏွာ ကိုပယ္၏)

၉။ မုၪၥိ တုကမ်တာဉာဏ္ပြားနည္း (ငါမရွိ၊ ႐ုပ္နာမ္ေတြသာ ရွိ၏)၃ ပ်က္စီးေသာ႐ုပ္နာမ္တို႔မွ လြတ္ျခင္းငွာ အလိုဆႏၵႀကီးရွိပါတကား။ ပ်က္စီးေသာ႐ုပ္နာမ္တို႔မွ လြတ္ျခင္းငွာ မ်ားစြာအလိုဆႏၵႀကီးရွိပါတကား။ ပ်က္စီးေသာ႐ုပ္နာမ္တို႔မွ လြတ္ျခင္းငွာ မေရမတြက္နိုင္ေအာင္အလိုဆႏၵႀကီးရွိပါတကား။ (မုၪၥိ တုကမ်တာဉာဏ္ျဖင့္ အမုဓိတုကာမဘာဝ ကိုပယ္၏)

၁၀။ ပဋိသခၤါဉာဏ္ပြားနည္း (ငါမရွိ၊ ႐ုပ္နာမ္ေတြသာ ရွိ၏)၃ ပ်က္စီးေသာ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ အၿမဲမရွိစြတကား။ ပ်က္စီးေသာ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ ဆင္းရဲစြတကား။ ပ်က္စီးေသာ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ အသုံးမက်စြတကား။ (ပဋိသခၤါဉာဏ္ျဖင့္ ေမာဟကို ပယ္၏)

၁၁။ သခၤါ႐ုေပကၡာဉာဏ္ပြားနည္း (ငါမရွိ၊ ႐ုပ္နာမ္ေတြသာ ရွိ၏)၃ ႐ုပ္နာမ္တို႔သည္ မခ်စ္အပ္၊ မမုန္းအပ္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔ကို ခ်စ္/မုန္းလွ်င္ ဆင္းရဲဒုကၡႀကီး ေရာက္ရမည္ မွန္ပါတကား။ ႐ုပ္နာမ္တို႔ကို မခ်စ္/မမုန္းလွ်င္ နိဗၺာန္ခ်မ္းသာႀကီး ေရာက္ရမည္ မွန္ပါတကား။ (သစ္သီးဆရာေတာ္ႀကီး၏ ဉာဏ္စဥ္ ၁၁ ပါး ပြားနည္း ၿပီး၏)