March 30, 2016

စိတ္ညစ္ရင္ ေရခ်ိဳးပါ

တစ္ခါတုန္းက သားအဖ ႏွစ္ေယာက္ရွိပါတယ္။ တစ္ေန႔ေတာ့ သားအဖ ႏွစ္ေယာက္ ခရီးတစ္ခု ထြက္ဖို႔ ျပင္ၾကပါတယ္။ သူတို႔ထြက္မယ့္ ခရီးစဥ္မွာေတာ့ အုပ္တစ္ခုကုိ ျဖတ္သန္း
သြားရမွာပါ။ အဲဒီ ေတာအုပ္ထဲမွာ ဓားျပ သူခိုးေတြကလည္း

ရွိေနပါတယ္။ဓားျပသူခိုးေတြရဲ့ လုပ္ထံုး အစဥ္အလာ တစ္ခုက သားအဖ ႏွစ္ေယာက္
လာရင္ သားကိုဖမ္းျပီး အေဖလုပ္သူကို အိမ္ျပန္ျပီး ေငြယူေစပါတယ္။ ဆရာတပည့္
လာရင္လည္း ဆရာကို ဖမ္းျပီး တပည့္ကို အိမ္ေငြျပန္ယူ ေစပါတယ္။ ဒီလုပ္ထံုး
အစဥ္အလာကိုသိထားေတာ့ သားအဖ ႏွစ္ေယာက္က ခရီးမထြက္ခင္ အေဖလုပ္တဲ့သူက “ငါ့သား
ဓားျပ သူခိုးေတြနဲ႔ ေတြ႔တဲ့အခါ မင္းနဲ႔ငါ သားအဖ ေတာ္တယ္လို႔ မေျပာနဲ႔ ဘာမွ
မေတာ္ဘူးလို႔ ေျပာ” လို႔ မွာပါတယ္။
ဒီလိုနဲ႔ ေတာထဲေရာက္ေတာ့ ထင္တဲ့အတိုင္း ပါပဲ။ ဓားျပသူခိုးေတြနဲ႔ေတြ႔ပါတယ္။ ေတြ႔ေတာ့ သားအဖ ႏွစ္ေယာက္ကို ဖမ္းျပီး “သင္တို႔ ဘာေတာ္သလဲ” လို႔ ေမးေတာ့ သားလုပ္တဲ့သူက“ဘာမွ မေတာ္ဘူးလို႔”
ျပန္ေျဖ လိုက္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ သားအဖ ႏွစ္ေယာက္ ေတာအုပ္က ထြက္ခြင့္ရျပီး
ေရွ႕ကို ခရီးဆက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ နားရမယ့္ ေနရာမွာနားျပီး ညခ်မ္း ေရာက္ေတာ့
ေရခ်ိဳးပါတယ္။ ေရခ်ိဳးျပီးေတာ့ စိတ္ေကာ၊ ရုပ္ေကာၾကည္ ေနတဲ့အတြက္
သားျဖစ္သူက မိမိရဲ့ တစ္ေန႔တာ သီလကို ျပန္ဆင္ျခင္တဲ့အခါ မနက္က မုသားေျပာခဲ့
တာကို ျပန္သတိရ ပါတယ္။ ထိတ္လန္႔သံေ၀ဂ ျဖစ္ျပီး“ဒီအကုသိုလ္ဟာ ငါ့ကို
အပါယ္ခ် ေတာ့မွာပဲ” ဆိုျပီး ရပ္လ်က္ ၀ိပႆနာ ပြားလိုက္တာ ပေစၥကဗုဒၶါ
အရွင္ျမတ္ ျဖစ္သြားပါတယ္။ ပေစၥကဗုဒၶါ ျဖစ္သြားေတာ့ ဖခင္ကို တရားေဟာျပီး
နႏၵမူ လိုဏ္ဂူကို ၾကြသြားပါေတာ့တယ္။ (ငါးရာ့ငါးဆယ္၊ ပါနီယဇာတ္)
ေရခ်ိဳးလိုက္လို႔ တရားထူး တရားျမတ္ ရသြားတာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ အတိတ္ ပါရမီေတြေၾကာင့္ ရသြားတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ေရခ်ိဳး လိုက္တာလည္း တရားထူးရဖို႔ အေထာက္အပံ့ တစ္ခု ျဖစ္သြားတာပါ။ ေရခ်ိဳးထားတဲ့
စိတ္ေကာ ရုပ္ပါၾကည္ ေနပါတယ္။ စိတ္ရုပ္ ၾကည္ေနတဲ့ အတြက္ တရား
အားထုတ္ရတာလည္း ပိုျပီး အဆင္ေျပ သြားပါတယ္။ ေရခ်ိဳးျခင္းဟာ
တရားထူးရဖို႔ေတာင္ အေထာက္အပံ့ ေပးတာဆိုေတာ့ စိတ္ညစ္ တာေလာက္ေတာ့ အထူး
ေျပာစရာ မလိုေတာ့ ပါဘူး။ ဒါက ၀တၳဳ သာဓကေလးကို ကိုင္ေျပာတာပါ။ စာနဲ႔
ကိုင္ ေျပာမယ္ဆိုရင္လည္း ၀ိဘင္း အ႒ကထာမွာ ပညာပြားေၾကာင္း (၇) ပါးကို
ျပထားပါတယ္။ အဂၤါ (၇) ပါးမွာ ဒုတိယ အဂၤါက ဉာဏ္ပညာ ပြားဖို႔ အတြက္
ကိုယ္တြင္း ကိုယ္ပ ႏွစ္ဌာနကို သန္႔ရွင္း စင္ၾကယ္ေအာင္ လုပ္ေပးပါတဲ့။
သန္႔ရွင္း စင္ၾကယ္ေအာင္ လုပ္ေပးပံုကို လည္း အက်ယ္ ျပန္ရွင္း ျပထားပါတယ္။
ဆံပင္ေတြ ရွည္ေနမယ္၊ ေျခသည္း လက္သည္းေတြ ရွည္ေနမယ္၊ ခႏၶာကိုယ္မွာ
ေခြ်းေတြ၊ ေၾကးေတြ ကပ္ေနမယ္၊ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ အပူအပုပ္ေတြ ေလဆိုး
ေတြရွိေနမယ္၊ ဒါဟာ အတြင္း၀တၳဳ မသန္႔ရွင္းတာပါ။
ေနာက္ ကိုယ့္ရဲ့ အ၀တ္အစားေတြ ေဟာင္းႏြမ္းေနမယ္၊ အိပ္ရာ၊ ျခင္ေထာင္၊ ေစာင္၊
ေခါင္းအံုးေတြ ေဟာင္းႏြမ္းေနမယ္။ ကိုယ္ေနတဲ့ အခန္းထဲမွာ ပစၥည္းေတြ ဖရိုဖရဲ
ဖြာလန္ၾကဲေနမယ္။ပင့္ကူမွ်င္ေတြ ျငိတြယ္ေနမယ္၊ စာအုပ္ေတြ ျပန္႔က်ဲေနမယ္။
အမႈိက္ေတြရွိေနမယ္။ ဒါဟာ အျပင္၀တၳဳ မသန္႔ရွင္းတာပါ။အဲဒီလို ကိုယ္တြင္း
ကိုယ္ပ မသန္႔ရွင္း ေတာ့ဘူးဆိုရင္ စိတ္ရႈပ္ လာပါလိမ့္မယ္။
စိတ္ရႈပ္လာရင္ ဉာဏ္အျမင္ မၾကည္လင္ ေတာ့ပါဘူး။ ဒါဆိုရင္ ေနရထိုင္ရတာ မေပ်ာ္ရႊင္ ေတာ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဆံပင္ေတြ ရွည္ေနမယ္၊ ရႈပ္ေထြး ညစ္ပတ္ ေနမယ္ဆိုရင္ ညွပ္စရာရွိတာညွပ္၊ ေလွ်ာ္စရာ ရွိတာေလွ်ာ္
ေပးရမယ္။ ေျခသည္း လက္သည္းေတြ ရွည္ေနရင္ ညွပ္ေပးရမယ္။ ခႏၶာကိုယ္မွာ
ေခၽြးေတြ၊ ဂ်ီးေတြ ရွိေနရင္ ေရခ်ိဳးေပးရပါမယ္။ ခႏၶာကိုယ္ထဲမွာ ေလဆိုးေတြ
အပူ အပုပ္ ေတြရွိေနရင္ နားလည္တဲ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသျပီး ၀မ္းသက္ေစတဲ့ ေဆးစသည္
စားျပီး ခႏၶာကိုယ္ ေပါ့ပါးေအာင္ လုပ္ေပးရပါမယ္။
ဒါက အတြင္း၀တၳဳ သန္႔ရွင္းေအာင္ လုပ္ေပးတာပါ။ ေနာက္ အ၀တ္အစားေတြ ေဟာင္းႏြမ္းေနရင္၊ အနံ ့အသက္ဆိုးေတြရွိေနရင္ ေလွ်ာ္ေပးရမယ္။ ေစာင္ေတြ၊ ျခင္ေထာင္ေတြ၊ ေခါင္းအံုးေတြ၊ အိပ္ရာခင္းေတြကို ေလွ်ာ္စရာ
ရွိတာေလွ်ာ္၊ ေနလွန္းစရာရွိတာ လွန္းျပီး ေပးရပါမယ္။ အခန္းထဲမွာ
ရႈပ္ေပပြေနရင္ အခန္းသန္ ့ရွင္းေရး လုပ္ေပးရပါမယ္။ ဒါက အျပင္၀တၳဳ
သန့္ရွင္းေအာင္ လုပ္ေပးတာပါ။
ကိုယ္တြင္း ကိုယ္ပ သန္႔ရွင္း ေနရင္ စိတ္ၾကည္လင္ လာပါလိမ့္မယ္။စိတ္ၾကည္လင္ လာရင္ ဉာဏ္ပါ ၾကည္လင္ လာေတာ့တာပါ။
တရားအားထုတ္တဲ့ ေယာဂီေကာ၊ စီးပြားေရး လုပ္ေနတဲ့ သူေကာ၊ ေက်ာင္းသူ
ေက်ာင္းသားေကာ၊ ကိုယ္တြင္းကိုယ္ပ သန္႔ရွင္းေအာင္ ဂရုတစိုက္
လုပ္ေပးေနရပါမယ္။
ဥပမာ - ေရခ်ိဳးျပီး တရားထိုင္တာနဲ႔ ေရမခ်ိဳးဘဲ ေခြ်းသံ တရႊဲ ရႊဲနဲ႔ တရားထိုင္တာ ဘယ္ဟာက ပိုျပီးထိုင္လို႔ ေကာင္းမလဲ? ေခါင္းေလွ်ာ္ျပီး တရားထိုင္တာနဲ႔ ေခါင္းမေလွ်ာ္ပဲ ဆံပင္ ဖြာလန္ၾကဲနဲ႔
တရားထိုင္တာ ဘယ္ဟာက ပိုျပီး စိတ္ၾကည္လင္မလဲ? အထူး ေျပာေနစရာ
မလိုေတာ့ပါဘူး။ သိပ္သိသာပါတယ္။
ေရခ်ိဳးျပီးမွ တရားထိုင္ရင ္ဉာဏ္ပိုျပီး သက္၀င္ပါတယ္။ ထိုင္ရတာလည္းပိုျပီး ေကာင္းပါတယ္။ ေရခ်ိဳးထားရင္ စိတ္က ၾကည္ၾကည္ လင္လင္ လန္းလန္း ဆန္းဆန္း ျဖစ္ေနတာပါ။ ဒီလိုပါပဲ။ ေက်ာင္းသား တစ္ေယာက္ဟာ
စာမက်က္ခင္ ေရခ်ိဳးထားရင္ စိတ္ေကာ၊ ရုပ္ေကာ ၾကည္ေနတဲ့ အတြက္ ပိုျပီး
ၪာဏ္သက္၀င္သလို စာက်က္လို႔ လည္း ပိုေကာင္း ေနပါလိမ့္မယ္။
ကိုယ္က ဒီသေဘာေလး ေတြကို အာရံုျပဳျပီး ကိုယ္တြင္းကိုယ္ပ ႏွစ္ဌာနကို သန္႔ရွင္းေအာင္ မၾကာခဏ လုပ္ေပးေနရပါမယ္။ စိတ္ခ်မ္းသာေနရင္ တရားအလုပ္ပဲလုပ္လုပ္၊ စီးပြားေရးပဲ လုပ္လုပ္၊စာပဲက်က္က်က္၊ ဘာပဲလုပ္လုပ္
အဆင္ေျပ ေနပါလိမ့္မယ္။
တကယ္လို႔ စိတ္ညစ္လာျပီ ဆိုရင္ ကိုယ္ေနတဲ့ အခန္းကို သန္႔ရွင္းေရး လုပ္လိုက္ပါ။ အိပ္ရာ ျခင္ေထာင္၊ ေခါင္းအံုးေတြကို
ေလွ်ာ္ဖြပ္ျပီး အသစ္နဲ႔ လဲလိုက္ပါ။ ျပီးေတာ့ ေရခ်ိဳးလိုက္ပါ။
ေရခ်ိဳးျပီးရင္ ကိုယ္ႏွစ္သက္တဲ့ ေလွ်ာ္ဖြပ္ ျပီးသား အ၀တ္ေလးကို
၀တ္လိုက္ပါ။ အားလံုးျပီးတာနဲ႔ အသစ္လဲျပီးသား အိပ္ရာေပၚမွာ ကိုယ္နဲ႔ သပၸါယ
ျဖစ္သလို ထိုင္ျပီး ခါးကို ေျဖာင့္ေျဖာင့္ထား၊ မ်က္လံုးေလးမွိတ္၊ လက္အုပ္
ကေလးခ်ီျပီး ငါးပါးသီလကို ယူလိုက္ပါ။ တစ္ဆက္တည္းပဲ “ျမတ္စြာဘုရား၊
ဘုရားတပည့္ေတာ္ ခႏၶာကိုယ္ထဲကို သီတင္းသံုး
ေတာ္မူပါဘုရား”လို႔ ပင့္လိုက္ပါ။ ကိုယ္က အမ်ိဳးသမီး ျဖစ္ေနလို႔ ပင့္ရမွာ
အားနာ ေနရင္လည္း ဦးေခါင္းထက္ကို ပင့္လိုက္ပါ။ စိတ္ထဲမွာလည္း ျမတ္စြာဘုရား
ကိုယ့္ခႏၶာကိုယ္ထဲ၊ ကိုယ့္ဦးေခါင္းထက္မွာ ရွိေနတယ္လို႔ ႏွလံုးသြင္းထားပါ။
ျမတ္စြာဘုရား ကေတာ့ ပရိနိဗၺာန္ စံျပီးျပီဆိုေတာ့ တကယ္ေတာ့ ဘယ္ၾကြလာမွာလဲ။စိတ္ဓာတ္ အင္အားကို ယူတာပါ။ စိတ္ထဲမွာ ျမတ္စြာဘုရား တကယ္ၾကြလာတယ္လို႔ ႏွလံုးသြင္း ထားရမွာပါ။ အားလံုးျပီးရင္
လက္အုပ္ခ်ီ ထားတာေလးခ်ျပီး အရဟံ ဂုဏ္ေတာ္ကို ငါးမိနစ္၊ ေမတၱာကို ငါးမိနစ္၊
၀ိပႆနာကို ငါးမိနစ္ ပြားေနလိုက္ပါ။ ဒါဆိုရင္ စိတ္ခ်မ္းသာ လာပါ လိမ့္မယ္။
မယံုရင္စမ္းၾကည့္ပါ။
စာေရးသူလည္း စိတ္ညစ္လာရင္ ဒီနည္းအတိုင္းပဲ လုပ္တာပါ။ ဒါဆို စိတ္ညစ္တာ ေပ်ာက္သြားတာ မ်ားပါတယ္။ ကိေလသာ မကင္းသေရြ႕ေတာ့
စိတ္ေတြက အခါအားေလွ်ာ္စြာ ညစ္ေနရဦးမွာပါ။ စိတ္ညစ္တာကို ညစ္တဲ့
အတိုင္းမထားဘဲ ကိုယ္ႏွစ္သက္တဲ့ နည္းတစ္ခုခုနဲ႔ ပယ္ပစ ္လိုက္ႏိုင္ဖို႔ပါ။
ေရခ်ိဳးလိုက္တာကေတာ့ သိပ္ျပီးမခက္လွပါဘူး။
ဒီနည္းေလးကို ကိုယ္က အထံုအက်င့္ေလးတစ္ခုလုပ္ထား လိုက္ဖို႔ပါ။“စိတ္ညစ္လာတာနဲ႔ ေရခ်ိဳးလိုက္၊ ဂုဏ္ေတာ္ ေမတၱာေလး ပြားလိုက္ ၊ စိတ္ညစ္လာတာနဲ႔ ေရခ်ိဳးလိုက္ ဂုဏ္ေတာ္ ေမတၱာေလး ပြားလိုက္” နဲ႔က်င့္ပါမ်ား
သြားရင္ အထံု ျဖစ္သြားပါလိမ့္မယ္။ အထံုျဖစ္သြားရင္ စြဲသြားတာ မ်ားပါတယ္။
ေကာင္းတဲ့ အထံု ေလးေတြဆို စြဲေနေအာင္ လုပ္ထားရပါတယ္။
အဲဒီလိုမွ မဟုတ္ဘဲ စိတ္ညစ္လာရင္ ထြက္ေပါက္ အေနနဲ႔ အကုသိုလ္ မကင္းတဲ့ တျခားတစ္ခုခုကို သြားလုပ္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ ကိုယ္ျပဳတဲ့ အျပဳအမူက စြဲသြားတတ္ ပါတယ္။ မေကာင္းတာ စြဲသြားရင္ ျဖတ္ရတာ ခက္ပါတယ္။
စိတ္ညစ္တာကို အေၾကာင္းျပဳျပီး အကုသိုလ္ မကင္းတဲ့ အျပဳအမူေတြ စြဲသြားတဲ့
သူေတြအမ်ားၾကီးပါ။ ေတြ႔ဖူး ျမင္ဖူးၾကမွာပါ။
တခ်ိဳ႕က်ေတာ့ စိတ္ညစ္လာရင္ တစ္ေယာက္ေယာက္ဆီကို ဖုန္းဆက္ ေျပာေလ့ရွိပါတယ္။ ကိုယ္ဖုန္းဆက္ ေျပာတဲ့သူက ေကာင္းျမတ္တဲ့ အၾကံေပးရင္ ေတာ္ပါရဲ့။ “ဘယ္လို ကဲလိုက္ပါလား၊ ဘယ္လိုလုပ္လိုက္ ပါလား” စသည္ျဖင့္
အကုသိုလ္ မကင္းတဲ့
အၾကံေတြ ေပးလိုက္ရင္ ကိုယ့္အတြက္ အမ်ားၾကီးနစ္နာ သြားႏိုင္ပါတယ္။
ကဲထားပါေတာ့။ တစ္ေယာက္ေယာက္ဆီ ဖုန္းဆက္ အၾကံဉာဏ္ေတာင္း လို႔ ကိုယ္ အၾကံေတာင္းတဲ့ သူက“လာခဲ့၊ ဘယ္ဆိုင္မွာ ဘယ္ကလပ္မွာ သြားကဲရေအာင္၊ လံုး၀ လန္းသြားေစရမယ္”ဆိုျပီး လွမ္းေခၚပါျပီတဲ့။
ေခၚတဲ့အတိုင္း ေနရာတစ္ခုခု မွာ ကဲပါျပီတဲ့၊
ကဲေနတုန္းမွာ လန္းတယ္လို႔ ထင္ရေပမယ့္ ကဲျပီးေတာ့လည္း ညစ္လက္စ စိတ္က ျပန္ညစ္ ရဦးမွာပါ။ ေနာက္ဆံုး
ကိုယ့္မွာ အကုသိုလ္ အပိုျဖစ္ရတာပဲ အဖတ္တင္တာပါ။ စိတ္ညစ္တဲ့အခါ ထြက္ေပါက္
မ်ိဳးစံုေတာ့ ရွိေနၾကမွာပါ။ အဲဒီအထဲကမွာ ေကာင္းတဲ့ ထြက္ေပါက္ လည္းျဖစ္၊
ကိုယ္နဲ႔ သပၸါယသင့္တဲ့ ထြက္ေပါက္လည္း ျဖစ္တဲ့ ထြက္ေပါက္ တစ္ခုကို
အေလ့အက်င့္ လုပ္ထား လိုက္ဖို႔ပါ။
စိတ္ညစ္ရင္ အျခား တစ္ဖက္မွာ ဆိုးက်ိဳးေတြ ရွိေနတဲ့အတြက္ ေကာင္းတဲ့ ထြက္ေပါက္ ေလးေတြကို အထံုတစ္ခု အေနနဲ႔ စြဲေနေအာင္ ေလ့က်င့္ ထားႏိုင္ရပါမယ္။ တကယ္ေတာ့လည္း တရား သေဘာအရ ဘယ္အရာမွ မျမဲပါဘူး။ စိတ္ညစ္
တာလည္း အျမဲ တည္မေနႏိုင္ပါဘူး။ ကာလတစ္ခုပါပဲ။ ကိုယ္က မျမဲတဲ့ သေဘာ
တရားေလးကို ေသခ်ာ သေဘာေပါက္ျပီး စိတ္ညစ္ တာကို အေၾကာင္း ျပဳျပီး ထြက္ေပါက္
အေနနဲ႔ အကုသိုလ္ မျပဳလိုက္မိဖို႔ပါ။ စိတ္ညစ္ေနတဲ့ ကာလတိုေလးမွာ
ကုသိုလ္ေတြကို လုပ္ခ်င္သည္ ျဖစ္ေစ၊ မလုပ္ခ်င္သည္ ျဖစ္ေစ ေပေတလုပ္
ေနလိုက္ပါ။ ေရမခ်ိဳးခင္မွာဘဲ ဘုရား ပန္းအိုးလဲတာ ဘုရား ေသာက္ေတာ္ ေရလဲတာ၊
ကိုယ္ၾကိဳက္တဲ့ အစားအစာေလး ေတြကို ျမတ္စြာဘုရားကို ကပ္တာ စသည္ျဖင့္
လုပ္လို႔လည္း ရပါေသးတယ္။ စိတ္ညစ္တာကို အမွီျပဳျပီး ကုသိုလ္ အျမတ္ထြက္
ေအာင္လုပ္ပစ္ ရမွာပါ။ ကာလ တစ္ခုၾကာလို႔ စိတ္ညစ္တာလည္း ေပ်ာက္သြားေရာ၊
ကိုယ့္ရင္ထဲကို ျပန္ၾကည့္ လိုက္တဲ့ အခါ ကုသိုလ္ေတြ တစ္ေလွၾကီး
ျဖစ္ေနေတာ့တာပါ။
ဒီ ကုသိုလ္ေတြဟာ ေနာက္ဘ၀အထိ အထံုဓာတ္ ေတြအေနနဲ ့ ပါသြားေတာ့ မွာပါ။ အထံု၀ါသနာဆိုတာေနာက္ဘ၀အထိ လိုက္တတ္တာဆိုေတာ့ ေနာက္ဘ၀မွာလည္း ကုသိုလ္ ပါရမီေတြ ျပဳျဖစ္ ေနဦးမွာပါ။ ဒါဆိုရင္
နိဗၺာန္နဲ႔လည္း တျဖည္းျဖည္း နီးသြား ေတာ့မွာပါ။ အဓိကကေတာ့ ဘယ္လို အာရံုပဲ
ၾကံဳလာၾကံဳလာ၊ ၾကံဳလာတဲ့ အာရံုကို အေၾကာင္းျပဳျပီး ကုသိုလ္ ျဖစ္သြား
ဖို႔ပါ။ ဒါကို ကိုယ္က အေလ့အက်င့္ ျဖစ္ေအာင္ ေလ့က်င့္၊ ေလ့က်င့္ ထားဖို႔ပါ။
ေလ့က်င့္ ထားရင္ စြဲသြား တတ္ပါတယ္။ ေနာင္ဆိုရင္ အထူး ေၾကာင့္ၾက စိုက္စရာ
မလို ေတာ့ပါဘူး။ ဘာပဲေျပာေျပာ စိတ္ညစ္ရင္ ေရခ်ိဳးလိုက္ပါ။ ဒါဆိုရင္
စိတ္ခ်မ္းသာ လာပါလိမ့္မယ္။
ေရးသားသူ - အရွင္ရာဇိႏၵ (ရေ၀ႏြယ္- အင္းမ)

No comments:

Post a Comment